Με τον όρο διαταραχές άρθρωσης αναφερόμαστε στις δυσκολίες που σχετίζονται με την παραγωγή των ήχων της ομιλίας (φωνήματα) που επιμένουν μετά το πέρας της φυσιολογικής ηλικίας κατάκτησης αυτών των φωνημάτων. Στην πιο απλή μορφή τους οι διαταραχές άρθρωσης εμφανίζονται ως μια αδυναμία παραγωγής των φωνημάτων χρησιμοποιώντας τα όργανα της άρθρωσης (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα κ.ά.).

 

Πού μπορεί να οφείλεται

Μειωμένος έλεγχος ή αδυναμία των μυών και νεύρων που σχετίζονται με την άρθρωση π.χ. αδυναμία ελέγχου της γλώσσας, αδύναμα χείλη, μειωμένη διάρκεια ή ένταση εκπνοής, παράλυση του προσωπικού νεύρου κ.ά. Προβλήματα στην δομή των οργάνων της άρθρωσης όπως υπερπλασίες, υποπλασίες ή ελλείψεις π.χ. υπερτροφική γλώσσα, κοντό χαλινό γλώσσας, ελλείψεις ή κακή σύγκλιση δοντιών, υπερωοσχιστίες, χειλεοσχιστίες κ.ά.

 

Τα συμπτώματα

Αντικατάσταση φωνημάτων με άλλα φωνήματα π.χ. /θέλω/ - /σέλω/

Παράλειψη φωνημάτων ή συλλαβών π.χ. /κότα/ - /κόα/, /καραμέλα/ - /καμέλα/

Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων π.χ. /στρατός/ - /στατός/, /κρύο/ - /κύο/

Αλλοιώσεις φωνημάτων π.χ. αντί /ρ/ το παιδί παράγει έναν ήχο που ακούγεται σαν /γι/

 

Ο ρόλος του Λογοθεραπευτή και η διαδικασία αποκατάστασης

Ο Λογοθεραπευτής είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση και τη δημιουργία προγράμματος αποκατάστασης των διαταραχών στην άρθρωση σε παιδιά και σε ενήλικες. Αρχικά ο Λογοθεραπευτής μέσα απο μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση, κάνει χρήση τυπικών και άτυπων δοκιμασιών αξιολόγησης της άρθρωσης με σκοπό να εντοπίσει τις δυσκολίες. Επιπλέον εξετάζεται η λειτουργία και η αρτιότητα των οργάνων της άρθρωσης (γλώσσα, χείλη, δόντια, υπερώα κ.ά.) με ένα στοματοπροσωπικό έλεγχο. Ένας γενικός έλεγχος της επικοινωνίας και της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού κρίνεται απαραίτητος ώστε να δημιουργηθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε παιδιού.

Αφού τεθούν οι στόχοι και ενημερωθούν οι γονείς ξεκινάει η αποκατάσταση. Ο λογοθεραπευτής κάνοντας χρήση ειδικών τεχνικών βοηθάει το παιδί να κάνει τις σωστές κινήσεις για την παραγωγή του επιθυμητού φωνήματος. Σταδιακά το παιδί μαθαίνει να παράγει το σωστό ήχο σε λέξεις, φράσεις, προτάσεις και τέλος μαθαίνει να γενικεύει τη χρήση του σωστού ήχου στην καθημερινότητα και σε όλα τα περιβάλλοντα (σπίτι, σχολείο κλπ). Η διάρκεια της αποκατάστασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες π.χ. η συνεργασία παιδιού-γονέων-λογοθεραπευτή, οι αντικειμενικές δυσκολίες του προβλήματος, τα κίνητρα της οικογένειας ή του παιδιού, η ηλικία και άλλα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού.

​

 

 

 

Είναι μια κατηγορία διαταραχών κατά την οποία εμφανίζεται ένα φωνολογικό σύστημα που μοιάζει με εκείνο των παιδιών μικρότερης χρονολογικής ηλικίας. Δηλαδή μια ολόκληρη ομάδα ήχων δεν έχει κατακτηθεί σωστά και συνεπώς πολλαπλοί ήχοι προφέρονται λανθασμένα, ενώ δεν θα έπρεπε σύμφωνα με την χρονολογική ηλικία του παιδιού.

Στην φωνολογική διαταραχή δεν υπάρχει κάποιο ανατομικό ή νευρολογικό πρόβλημα. Οι κινήσεις των αρθρωτών, οι στοματοπροσωπικές δεξιότητες εκτελούνται φυσιολογικά. Οι δυσκολίες αυτές συχνά εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να γίνουν μακροχρόνιες. 

​

Παραδείγματα:

• Το παιδί δυσκολεύεται να διακρίνει ακουστικά την διαφορερικότητα των ήχων με αποτέλεσμα να αντικαθιστά τα φωνήματα με ακουστικά παρόμοια  ( πχ. δέντο-βέντρο/ θάλασσα-φάλασσα)

• Το παιδί αντικαθιστά το φώνημα « σ » με το φώνημα « θ ». Π.χ. / σούπα / - / θούπα /

• Το παιδί αντικαθιστά όλα τα οπίσθια φωνήματα με εμπρόσθια φωνήματα (πχ. κότα-τότα)

• Το παιδί απλοποιεί ή απαλείφει φωνήματα. Π.χ. / σκούπα / - / κούπα /, / βάζω / - / άζω /

• Το παιδί αντιμεταθέτει ή αντιστρέφει φωνήματα ή συλλαβές σε λέξεις.

Π.χ. / ξάδερφος / - / σκάδερφος/, / πακέτο / - / καπέτο /

 

Ο ρόλος του Λογοθεραπευτή

Εάν ένα παιδί εμμένει στο να χρησιμοποιεί μια διαδικασία απλοποίησης που θα έπρεπε να έχει σταματήσει αρκετούς μήνες πριν, υπάρχει δυσκολία. Ο Λογοθεραπευτής αποκλείει άλλες πιθανές διαταραχές που μπορεί να έχουν τα ίδια ή παρόμοια συμπτώματα με τις φωνολογικές διαταραχές. Στη συνέχεια, αξιολογεί τη Φωνολογική Εξέλιξη του παιδιού και καταγράφει τις απλοποιήσεις που κάνει στην ομιλία του. Από το είδος αυτών των απλοποιήσεων προσδιορίζει την ηλικία της φωνολογικής ανάπτυξης του παιδιού και παρεμβαίνει όταν αυτή δε συμβαδίζει με τη χρονολογική του ηλικία ή όταν οι απλοποιήσεις που κάνει είναι άτυπες και δεν παρατηρούνται στη φωνολογική εξέλιξη άλλων παιδιών.